Giá trị cố hữu của cuộc đời một nhà sư hành thiền quả thật vượt quá mọi lượng định. Trong thế gian có nhiều lối sống kỳ diệu. Nhưng khó tìm được một lối sống nào kỳ diệu hơn cuộc đời của nhà sư hành thiền. Khi suy tưởng như vậy quý vị có lý do để tự tán dương mình đã dấn thân vào cuộc sống này. Ðời sống của nhà sư hành thiền không những chỉ vô cùng quý báu, không thể đánh giá, mà còn tinh khiết và trong sạch. Tất cả những lối sống kỳ diệu khác trên thế gian đều có liên hệ đến ngoại cảnh, có gì liên quan đến sự vật bên ngoài – với vũ trụ cơ giới. Ðời sống của người hành thiền đàng khác, liên quan đến những cơ giới bên trong – những “bộ máy” kiểm soát tâm. Ðức Phật là vị hành giả vĩ đại nhất của mọi thời đại. Cuộc sống của nhà sư hành thiền khởi xuất từ nơi Ngài. Một vị Phật thị hiện là hiện tượng vô cùng hy hữu trên thế gian. Không phải tất cả những người nghe Giáo Pháp của Ngài đều thực hành cuộc sống hành thiền; chỉ một ít vị nhiệt thành thực hành. Quý vị hãy cảm nghe sung sướng được kể trong số ít người hữu phúc ấy.
Hãy nghĩ đến những thành quả an lạc mà quý vị thọ hưởng, sau thời gian thực hành Giáo Pháp mà Ðức Phật ban truyền. Nếu, vào một ngày đáng ghi nhớ nào trong đời, do một năng lực tinh thần dũng mãnh thúc giục từ bên trong, quý vị phát tâm muốn xuất gia – đi từ nhà đến hoàn cảnh không nhà cửa – quý vị phải luôn luôn ghi nhớ rằng đó là diễn biến có nhiều ý nghĩa nhất trong đời. Quý vị có thể bỏ lại sau lưng cha và mẹ, vợ và con, những thân bằng và quyến thuộc và tài sản, do lòng thúc dục dũng mãnh và ý định xuất gia phát sanh trong khi nghe Giáo Pháp. Trong bất luận trường hợp nào, không nên chùng bước quy hàng. Quý vị có thể tin chắc rằng bước tiến này quả thật thích nghi với loại “xuất gia” lý tưởng được mô tả trong kinh điển.
Bài kinh Sàmannaphala Sutta (Kinh Quả Báo của Sa Môn) trong bộ Dìgha Nikàya (Trường A Hàm) mô tả tinh thần xuất gia thật sự nằm phía sau hành động “xuất gia” với những lời lẽ như sau:
“Giờ đây, một người tại gia cư sĩ hay con một người cư sĩ, hay người nào khác, sanh trưởng trong gia đình này hay gia đình nọ, lắng nghe Giáo Pháp. Và khi nghe Pháp người ấy có đức tin nơi Ðấng Toàn Giác. Trong khi thấm nhuần niềm tin, người ấy suy gẫm: “Ðời sống tại gia quả thật đầy chướng ngại – một con đường đầy bợn nhơ của khát vọng.
“Xuất gia” cũng tựa hồn như thoát đến giữa trời. Người tại gia cư sĩ quả không dễ gì sống đời thánh thiện một cách toàn vẹn, hoàn toàn trong sạch, tuyệt đối vô nhiễm. Như vậy hãy để tôi cạo râu tóc, đắp lên mình bộ y cà sa và đi từ nhà đến trạng thái không nhà cửa.” Rồi không bao lâu sau, bỏ lại sau lưng tài sản sự nghiệp dầu lớn hay nhỏ, bỏ lại sau lưng họ hàng quyến thuộc, dầu đông đảo hay ít, người ấy cạo sạch râu tóc, khoác lên mình tắm y vàng nghệ và rời nhà ra đi, đến trạng thái không nhà cửa. (D.I, từ trang 62 trở đi).
Với loại “xuất gia” này bạn bước chân vào một môi trường thích hợp nhất cho công phu trau giồi tâm. Tuy nhiên, cũng như bất luận mạo hiểm nào khác, nơi đây cũng vậy, bạn phải vô cùng thận trọng đề phòng những hiểm họa có thể xảy đến. Có bốn giai đoạn trong đời của nhà sư hành thiền:
- Cơ hội “xuất gia”, ra đi từ cuộc sống tại gia;
- Giai đoạn sơ khởi của cuộc đời hành thiền, lúc bắt đầu rèn luyện tâm, trong cảnh cô đơn, với sự hỗ trợ của đề mục hành thiền;
- Gặp những hiểm họa trong lúc hành thiền đơn độc một mình;
- Giai đoạn hoan hỷ với những thành quả do pháp hành tạo nên.
Ðể diễn tả những giai đoạn trên ta có thể trước tiên so sánh hoàn cảnh “xuất gia” của người hành thiền với người hoàn tất công trình khai thông một con đường xuyên qua khu rừng rậm đầy chông gai. Ðời sống tại gia trong thực tế là một khu rừng đầy gai chướng. Mặc dầu vậy, ta cũng có thể trong rừng phá bụi để mở đường, nhưng phải đối đầu với những hiểm họa như thú dữ và rắn độc. Người hành thiền cũng vậy, trong giai đoạn sơ khởi của công trình hành thiền cũng phải đương đầu với nhiều tư tưởng vọng động, nguy hiểm không khác nào thú rừng hung rợn và rắn rít.
Nhưng nhờ kiên trì cố gắng, hành giả thành công khắc phục mọi hiểm nguy. Hiện tượng này cũng ví như người kia tận lực gia công mở một con đường hữu dụng xuyên qua vùng đất hiểm nguy. Ðến giai đoạn này hành giả ghi công trận chiến thắng những tư tưởng vọng động một cách vẻ vang. Giờ đây thế gian, cùng với các vị trời, ngưỡng nhìn lên hành giả như một con người có nhiều giá trị và bắt đầu tôn kính lễ lạy. Nhưng rồi tự mãn với thành công sơ khởi, hành giả sa lún trong đám sình lầy. Bởi vì lợi lộc, danh vọng và những lời tán dương cũng ví như sình lầy. Vài vị hành giả lún trong sình bị ngập đến cổ, không thể thoát thân. Vài người khác bị lún kẹt một lúc nhưng cố gắng vùng vẫy và thoát nạn. Cũng có những người kịp thời nhìn thấy hiểm họa và tận lực cố tránh.
Như vậy đời sống người hành thiền thật vô cùng quý báu nhưng cũng vô cùng trắc trở gay go, cần phải hết sức cẩn trọng. Hy vọng rằng các điểm ghi nhận trên sẽ cống hiến bạn những dữ kiện để suy tư, những món ăn tinh thần để nhuần nhã suy gẫm, nhằm tiếp tục công phu hành thiền của bạn với tâm hồn mới mẻ khỏe khoắn và năng lực tinh thần dũng mãnh cường tráng.
Ðời sống hành thiền này phải được lèo lái một cách nhiệt thành và thận trọng. Nếu năng lực tinh thần đã được khởi đầu trong chiều hướng chân chính mà nửa chừng phải rơi vào lầm lạc thì nó sẽ mất trớn. Như vậy quý vị hãy quyết tâm dũng mãnh nhiệt thành và tăng trưởng năng lực cho ý chí, cắt đứt mọi cơ hội có thể làm đình trệ hay gián đoạn pháp hành.
Việt dịch: Phạm Kim Khánh, Trung Tâm Narada, Seattle, Hoa Kỳ
Trích: “Bảy Giai Ðoạn Thanh Lọc và Tuệ Minh Sát”, Nnarama Mahathera
