Sư hiệu là Văn Ích, quê ở Dư Hàn, xuất gia với Hoà Thượng Toàn Vĩ ở viện Trí Thông lúc sư vừa tròn 7 tuổi, Sư tư chắt thông minh, thân tướng quang minh trang nghiêm, học thông các sách kinh luật và sách nho. Năm 20 tuổi, Sư đến chùa Khai Nguyên ở Việt Châu tho. Đại giới đàn cụ túc tỳ kheo giớị Sau khi thọ giới xong Sư Hành Khước đến chùa Dục Vương tại Minh Châu nhập chúng học luật nghi với Luật Sư Hy Giác, Hy Giác Luật Sư thường khen, “Kẻ Sư tăng này là pháp khí trong luật môn của tạ”. Một ngày kia Sư làm trọng bệnh, nên biết Huyễn thân vốn vô thường, từ đó sanh tâm đại tinh tấn tu hành, những việc vọng tưởng trần duyên Sư đều buông bỏ hết. Một thân 3 y một bình bác Sư chống gậy hành khước sang phương nam, đến hội của Thiền Sư Trường Khánh ở Phước Châu, Sư xin nhập vào Tăng chúng thưa hỏi những phần tâm nghi và trình tri kiến mình, mặc dù Sư chưa phát minh tâm địa, nhưng rất được tứ chúng trong hội kính nể.
Sư tham học nơi đây vài năm không tham ngộ được tâm thể, Sư cùng các pháp hữu Hồng Tiến, Thiệu Tu đồng đến Đạo Tràng của Thiền Sư Quế Sâm trụ trì Sư cùng các pháp hữu xin gia nhập chúng để tham cứu Thiền Tông. Một ngày Đông khi trời trở tuyết, ba người cùng Thiền Sư Quế Sâm uống trà tham luận Đạo, ngài Quế Sâm đặt câu hỏi, “vạn vật muôn loài trong trời đất cùng ta đồng gốc,” vậy xin hỏi quý Thượng Tọa Sơn Hà Đại địa cùng thân của quý vị đồng hay khác?”
Sư thưa: Bạch Hoà Thượng là khác, Hoà Thượng Quế Sâm nhìn chăm vào mắt Sư và đưa 2 ngón tay, Sư vội đáp: dạ đồng. Quế Sâm bật cười đưa 2 ngón tay lên và đứng dậy đi ra khỏi Thiền phòng.
Khi Quế Sâm đi rồi, Sư hổ thẹn gì nhiều năm tu học mà không tham hiểu được công án này, khi xuân sắp đến, tuyết tan 3 người đều đến gặp ngài Quế Sâm xin từ biệt đi nơi khác. Quế Sâm đưa ra cửa và bật chợt đặt câu hỏi, “Tam giới duy Tâm, vạn pháp duy Thức”, xin hỏi quý Thượng Tọa phiến đá trong sân này là ở trong Tâm hay ngoài Tâm.
Sư thưa: Bạch Hòa Thượng, con nghĩ phiến đá này ở trong Tâm, Sư Quế Sâm bật cười nói: Đá trong sân mắc mớ gì nằm trong Tâm ông. Sư hổ thẹn không đáp được, nên xin được ở lại chùa để tham cứu công án này.
Qua hơn 1 tháng, Sư tìm tòi mọi hết tri kiến học hỏi trình cho Quế Sâm, nhưng ngài Quế Sâm lắc đầu: Phật pháp nào phải thế ấy.
Sư thưa: con đã cạn lời cùng lý rồi mong Hòa Thượng chỉ dạy cho con.
Quế Sâm bảo: Tất cả mọi chỗ đều là Phật pháp.
Qua câu nói này, Sư nhận được ý chí và Đại ngô.
Quế Sâm thấy Sư Đại ngộ cả mừng: “từ đây Phật pháp của ta do ông làm hưng thịnh.” Sau đó ông đến Châu Cam Giá Lập am để độ chúng. Ở đây không bao lâu Sư được Lâm Xuyên Châu mục thỉnh Sư về trụ trì Viện Sùng Thọ, ngày khai đường mây lành năm Sắc phũ giăng tứ chúng mời Sư đăng pháp toà giáng kinh.
Sư Thượng Đường nói: Hôm nay vì lòng thành quý ông, Sơn Tăng xin mượn phương tiện người xưa mà hiện thành Phật pháp, nói xong Sư liền xuống toà.
Một ngày kia có Thiền Sư Tử Phương đến thăm vấn Sư nhắc lại bài kệ của Hòa Thượng Huê. Lăng: Thế nào là bày thân trong vạn tương? Tử Phương liền đó phất trấn, Sư nói: Ông nói thế sao được? Tử Phương hỏi: Y’ Thiền Sư như thế nào?
Sư bảo: Cái gì ông gọi là vạn tượng, Tữ Phương nói: người xưa chưa từng vạch vạn tượng.
Sư bảo: Thân đã hiện bày trong vạn tượng ông nói cái gì vạch cùng chẳng vạch.
Tử Phương nghe tới đây bổng nhiên liễu ngộ.
* * *
Vài ngày sau Sư hỏi Thiền Sư Thiện Tu “Chỉ sai ly tấc là xa trời cách đất” ông có hội chăng?
Thiền Sư Thiện Tu đáp: Đúng vậy, Sư bảo ông hội như vậy sao được
Thiện Tu hỏi lại: Hoà Thượng hội thế nào?
Sư đáp: Chỉ sai ly tấc là xa trời cách đất, Thiện Tu liền đảnh lễ Sư
* * *
Một hôm Sư Thượng Đường thấy đại chúng tụ họp đông đủ Sư bảo Các ông tụ tập nơi đây làm gì? Các ông nghĩ có Phật pháp hay không? Thử nói xem, không ai đáp được, Sư cười bảo: chỗ tụ hội đông đảo là nơi chợ không phải nơi đây.
* * *
Có vị tăng trong chúng trình bạch: thế nào là vạch bày Phật pháp để tương ưng cùng đạo?
Sư bảo: khi nào ông bạch bày là cùng đạo chẳng tương ưng
Vị tăng lại hỏi: khi sáu chỗ không tri âm thì phát sanh tướng gì?
Sư cười bảo: Lúc ấy nhà ông quyến thuộc đầy đàn, vị tăng không hội được, đảnh lễ Sư đi ra.
* * *
Danh đức Sư tõa tràn trong cõi Thiền Lâm, quốc chu? Qiang Nam đến thăm viếng và thĩnh mời Sư về trụ trì Viện Báo Ân. Ngày thượng đường Sư bảo đại chúng: “Hôm nay Sơn tăng đứng đợi các ông nhìn các ông hiểu không?”
Có vị tăng lễ bái và hỏi: mười phương hiền thánh nằm trong tông nầy, xin hỏi thế nào là tông nầy?
Sư bảo: mười phương hiền thánh đều dung nạp
Tăng lại hỏi: Thế nào là Phật?
Sư bảo: cứu cánh phương tiện chính như lai
Tăng hỏi tiếp: thinh và sắc, ai hiểu thấu?
Sư bảo đại chúng: nếu hiểu được câu nói này thì suốt thông thinh sắc.
* * *
Về sau tứ chúng ở viện Kim Lăng Thanh Thỉnh mời Sư về trụ trì, ngày thượng đường Sư dạy chúng:
– Người chân thiện trí thức “xuất gia” chỉ tuỳ thời tiết nhân duyên đầy đủ. Khi đó động tịnh đều tự mình biết. Khi xưa Hòa Thượng Hy thiên nhơn xem triệu luận trong sách nói: “muôn vật hội nơi mình, tức mình đoạt thánh vị”
Ngài liền nói “Thánh nhơn vốn vô ngã, cái gì gọi là vô ngã?
Các chư Thượng Tọa “nay quý vị muốn hội được vạn vật là mình chăng? bởi vì đại địa không có một vật có thể thấy, các vị hội chăng ngày tháng qua mau chớ nói suông mà tâm không hành …. Xin trân trọng.
Lúc ấy có vị tăng bước ra hỏi: thế nào là gia phong của thanh lương?
Sư đáp: người đến chổ khác nói, thanh lương muôn vật biết rồi.
Tăng hỏi tiếp: thế nào là được pháp không ngăn ngại?
Sư bảo: Thượng Tọa tìm xem có pháp nào làm ngăn ngại tâm Thượng Tọa vậy?
Một hôm Sư thượng đường dạy chúng:
– Kiến đạo là gốc, hiểu đạo là công, liền được sức đại trí huệ, nếu chưa được như thế mọi việc yêu ghét trong tam giới đều dẹp hết, còn chút tư duy mảy may là chưa được. Khi các ông chưa tĩnh thì vô minh khởi, bởi duyên vọng tưởng thường niệm khởi.
Nếu các ông nhìn suốt niệm khởi, ấy là sức trí tuệ các ông, nếu chưa được hãy tham cứu đi.
* * *
Sau đây là bài tụng về y chỉ của Tổ Pháp Nhãn:
Vạn vật tức tông
Duyên hành tức pháp
Không vật không tông
Không duyên chẳng pháp.
Đạo tràng Sư trụ trì những Tăng Sĩ đến tham vấn thường xuyên không dưới 1,000 người, Sư đã làm cho chánh môn Huyền sa hưng thạnh miền giang biểu.
Niên hiệu Hiển đức 993 ngày 17 tháng 7 năm Mậu Ngọ, Sư có bệnh, quốc chủ đích thân thăm viếng ngày mùng năm Sư tắm gọi xong, đắp tăng bào ngồi kiết già thị tịch. Sư thọ 74 tuổi và 54 tuổi hạ vua ban Sắc hiệu Đại Pháp Nhãn Thiền Sư.
